In veel organisaties wordt conflict nog altijd gezien als een bedreiging. Zodra er spanning ontstaat tussen collega’s, afdelingen of managementlagen, wordt de reflex vaak om het conflict te vermijden, te sussen of snel te “beslechten”. Het onderliggende idee is dat conflict destructief is en vooral schade veroorzaakt: verlies van energie, tijd, productiviteit en relaties.
Maar wat als dit uitgangspunt onjuist is? Wat als conflict juist een cruciale motor kan zijn voor innovatie, besluitvorming en samenwerking?
Conflict is niet wat je denkt
Onderzoek van de Amerikaanse conflictwetenschapper Dean Tjosvold laat zien dat de manier waarop we conflict definiëren en hanteren, bepalend is voor de uitkomst. Traditioneel wordt conflict gezien als een botsing van tegengestelde belangen of een gevecht om schaarse middelen. In dat perspectief lijkt conflict onvermijdelijk competitief: een win-verlies strijd.
Het probleem van deze definitie is dat het organisaties op voorhand beperkt in hun oplossingsmogelijkheden. Wanneer managers aannemen dat een conflict per definitie competitief is, sturen zij onbewust aan op escalatie of vermijden van het conflict – beide vaak schadelijk voor de samenwerking.
Tjosvold stelt een andere benadering voor: beschouw conflict als incompatibele acties in plaats van onverenigbare doelen. Met andere woorden: mensen kunnen hetzelfde doel nastreven, maar toch botsen over de manier waarop ze dat willen bereiken. Dat perspectief opent ruimte voor constructief gebruik van verschillen.
Coöperatief conflict: de vergeten kracht
Empirisch onderzoek bevestigt dat coöperatief benaderd conflict buitengewoon waardevol kan zijn. Teams die verschillen openlijk bespreken en tegenstellingen onderzoeken, blijken innovatiever, leren sneller van fouten en nemen betere beslissingen. In internationale contexten zien we bovendien dat juist het coöperatief hanteren van spanning relaties versterkt en vertrouwen opbouwt.
Voor managers betekent dit dat de reflex om conflicten te vermijden vaak contraproductief is. Het zijn juist de open gesprekken over verschillen – soms stevig, altijd respectvol – die leiden tot doorbraken en duurzame samenwerking.
Keuzes en leiderschap
Een belangrijk inzicht: conflict escaleert niet vanzelf. Escalatie is geen natuurverschijnsel, maar het resultaat van keuzes. Het gaat erom hoe managers en medewerkers het conflict framen: als strijd die iemand moet winnen, of als spanningsveld waarbinnen gezamenlijke vooruitgang mogelijk is.
Goed leiderschap betekent dan ook niet het beëindigen van conflict, maar het faciliteren van coöperatieve conflicten. Managers die dit begrijpen, zetten verschillen in als brandstof voor creativiteit en groei. Zij erkennen dat samenwerking zonder conflict vaak oppervlakkig is en dat juist het constructief benutten van spanningen leidt tot volwassen teams en duurzame resultaten.
De oproep aan managers
De oproep die ik managers wil meegeven is helder: herdefinieer conflict binnen jouw organisatie. Zie het niet als iets dat vermeden moet worden, maar als een gegeven dat – mits goed begeleid – kan bijdragen aan betere beslissingen en sterkere relaties.
Dat vraagt om een cultuur waarin verschillen besproken mogen worden, waar emoties een plaats krijgen, en waar leidinggevenden niet streven naar snelle harmonie, maar naar duurzame samenwerking.
Conflict is onvermijdelijk. Of het destructief of constructief uitpakt, is een keuze. En juist die keuze maakt het verschil tussen een organisatie die vastloopt in onderhuidse spanningen en een organisatie die groeit door dialoog, diversiteit en innovatie.
--
Felix Merks
Mediator, trainer en oprichter van Result ADR
Felix Merks aan het woord
mr. Felix Merks, oprichter van Result ADR, deelt maandelijks zijn inzichten, ervaring en visie op leiderschap, conflictmanagement en mediation. Aan de hand van relevante inzichten van o.a. the Harvard Program on Negotiation schijnt hij licht op praktijkvoorbeelden en actuele thema’s en geeft hij een frisse blik op vraagstukken die veel organisaties raken.
Van het omgaan met lastig gedrag tot het voorkomen van escalaties en het versterken van betrokkenheid: Felix helpt professionals te reflecteren, te leren en effectiever te handelen in conflictsituaties.
Meer leren over conflictmanagement?
Bij Result ADR Academy helpen we professionals om conflicten beter te begrijpen en constructief te benutten. Onze opleidingen en masterclasses in conflictmanagement en mediation bieden inzicht in de onderliggende oorzaken van spanningen en leren je duurzaam te handelen in complexe situaties. Professionals leren hoe ze conflicten kunnen analyseren, begrijpen en effectief begeleiden – binnen hun eigen team en organisatie. Dat doen we met praktijkgerichte opleidingen en masterclasses in conflictmanagement, of via maatwerk incompany trajecten. Kies wat het best past bij jouw professionele ontwikkeling.